Deze maand schrijven we over bokeh. Hè wat, Bokeh? ja bokeh! ‘Bokeh’ is eigenlijk een Japans woord en het betekent onscherpte. Soms wordt het inderdaad in die betekenis gebruikt, maar ook worden hiermee vaak alleen van die mooie lichtcirkeltjes in de achtergrond aangeduid. Maar, hoe krijg je eigenlijk van die lichtcirkeltjes en hoe gebruik je die zo goed mogelijk. Dat gaan we proberen uit te leggen!
Afbeelding 1: bij deze (meer creatieve) paddenstoelenfoto, is het bokeh duidelijk aanwezig, het gaat dus om de witte lichtcirkeltjes die je in de achtergrond ziet.
Hoe krijg je bokeh?
Bokeh ontstaat, zoals de vertaling al doet vermoeden, altijd in het onscherpe deel van je foto. Je vindt de cirkeltjes vooral in de macrofotografie. Een van de beste manieren om bokeh te fotograferen is door in je achtergrond (onscherp) een stuk lucht dat deels wordt bedekt door takken op te nemen, waardoor het licht er nog in kleine puntjes doorheen valt. Ook kan je de reflectie vasn de zon in het water opnemen in je achtergrond. Vooral als het water een klein beetje stroomt, krijg je dan ook een bijzonder soort bokeh. Als laatste kan je ook een heel mooi bokeh krijgen als je op momenten dat de zon laag staat, dus bij zonsopkomst of zonsondergang, de zon zelf in je achtergrond opneemt. Van alledrie eerst even een voorbeeld!
Afbeelding 2: bokeh doordat het licht tussen de bomen door valt. Doordat deze foto is genomen op een bewolkt dag zijn de bokeh-cirkeltjes niet heel duidelijk, maar wel aanwezig!
Afbeelding 3: daslook, deze foto is ’s avonds genomen, met de reflectie van de zon in het water in de achtergrond.
Afbeelding 4: Kaardebol, Een mooi voorbeeld van Bokeh, deze foto is genomen op een winterochtend, dus terwijl de zon laag stond, als extra’tje was alles bedekt met een laagje rijp.
De foto’s hierboven zijn velal meer creatieve foto’s. Maar bokeh kan ook heel mooi en zelfs vooral mooi zijn in foto’s waar je gewoon je onderwerp probeert op een herkenbare manier vast te leggen. Kijk hier maar eens naar:
Afbeeldign 5: Bloeiende meidoorn, in de achtergrond weer de reflectie van de zon als extra’tje, maar bij deze foto kan je ook heel goed een ineteressant verhaal vertellen over bijvoorbeeld de bloesem van de meidoorn.
Afbeelding 6: Bloeiend koolzaad in avondlicht, nog een schitterend voorbeeld de late avondzon die weer wordt gereflecteerd in de achtergrond van de foto, en dit geeft een bijzonder oranje bokeh.
De vorm van je bokeh
bokeh cirkeltjes hebben altijd de vorm van het diafragma, de ring van kunststof lamellen voor je lens die de binnenvallende hoeveelheid licht regelt, zoals dat eruit zag tijdens het maken van de foto. Zijn de cirkeltjes helemaal rond, dan stond je diafragma helemaal open. Maar als je in de achtergrond zeshoekjes of achthoekjes ziet, was je diafragma verder dicht. Ook hiermee kan je creatief zijn, die zeshoekjes en achthoekjes geven ene meer wiskundige en strakke indruk aan je foto, terwijl cirkeltjes de foto een meer serene, rustige indruk geven. Kijk maar een naar het verschil, en bedenk wat voor jou het verschil in gevoel is.
Afbeelding 7: slakkensporen op boom, hier zie je duidelijk dat er sprake is van een vijfhoekige bokeh, dit komt omdat het diafragma niet helemaal open stond.
Afbeelding 8: en een volledig open diafragma geeft een cirkelvormig bokeh, toch een andere sfeer dan hierboven, of niet?
Waar moet je op letten?
Als je bokeh gebruikt in je foto moet je op een aantal dingen letten. Allereerst moet je je realiseren dat bokeh van de zon in de achtergrond of de reflectie van de zon in het water kan zorgen voor een flinke hoeveelheid tegenlicht. Dit zorgt ervoor dat je het risico loopt dat je veel minder kleur in je onderwerp krijgt, om er toch voor te zorgen dat de bokeh in de achtegrond niet overbelicht wordt, gaat je camera namelijk onderbelichten, dat wil je natuurlijk tegengaan. Dit kun je doen door met behulp van de belichtingscompensatie iets over te belichten. Een paar (niet al te erg) overbelichte bokeh-cirkeltjes zijn echter vaak niet zo erg, maar een onderwerp waarvan je weinig details ziet, is vaak minder mooi. Fotografer je bijvoorbeeld een mooie gele lis langs de slootkant, dan wil je wel dat die gele kleur mooi uitkomt!
Afbeelding 9: bies met zonreflectie in achtergrond, door het tegenlciht verliest het onderwerp hier zijn kleur, waardoor je de details niet goed meer kunt zien, kan mooi zijn, maar ook jammer.
Afbeelding 10: nog een bies met zonreflectie in de achtergrond, hier zijn de kleuren echter nog wel zichtbaar. Bovenin is de bokeh wel een klein beetje overbelicht, maar wat mij betreft is dat niet zo erg.
Iets anders waar je rekening mee moet houden is het kleurverschil tussen je onderwerp en je achtergrond. Op zich is bijvoorbeeld ene wit onderwerp met een witte bokeh erachter heel mooi. maar dan moet het onderwerp wel vrij groot in beeld komen, anders is er de kans dat het onderwerp niet goed uitkomt tegen de achtergrond, waardoor het beeld te druk of onduidelijk wordt voor de kijker. Vooral bij fragiele onderwerpen, zoals een bloeiende grassort, speelt dit probleem.
Nog een creatief tipje
Zoals je in een eerdere tip van de maand hebt kunnen lezen, is herhaling van je onderwerp een manier om er extra nadruk op te leggen. Met behulp van bokeh kan je herhaling op een wel heel bijzondere manier toepassen. Als je namelijk een verzameling bloemen hebt, waarvan je er één scherp opneemt in je foto en de rest onscherp, dan worden die onscherpe bloemen in de bokeh zichtbaar als donkere firugen, waarbij je heel goed hun vormen en contouren kunt zien. Hierdoor kan je je onderwerp dus herhalen, waardoor de vorm extra opvalt. Dit legt duidelijk de nadruk op de vorm, en zorgt dat deze extra veel aandacht krijgt, een aanrader dus!
Afbeelding 11: bloeiend zevenblad, hier zie je heel duidelijk de mooie herhaling in de bokehcirkeltjes, door de witte cirkeltjes zie je donkere lijntjes lopen, deze ontstaan door planten in de achtergrond. Het meest duidelijk is de herhaling hier linksboven, daar zie je duidelijk de coutour van de steeltjes terug in de achtergrond
Natuurfotografie voor kinderen 